Wyrok TSUE w sprawie frankowiczów

WYROK TSUE W SPRAWIE FRANKOWICZÓW –  remedium na wszystkie problemy ? I co dalej ?

(REALNA POMOC FRANKOWICZOM)

W czwartek, 3 października 2019r., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał ISTOTNE orzeczenie w konkretnej, indywidualnej sprawie kredytu walutowego państwa Dziubaków. Ta sprawa może być przełomowa na gruncie spraw analogicznych, choć w dalszym ciągu należy liczyć się z pewnymi trudnościami interpretacyjnymi, na które odpowiedź przyniesie praktyka orzecznicza sądów powszechnych w nadchodzących miesiącach.

Zdaniem autora wpisu, części środowiska sędziowskiego jak i według wytycznych formułowanych w orzeczeniu TSUE dotyczącym frankowiczów – w umowie kredytowej nie można uzupełnić klauzuli abuzywnej, niedozwolonej –  której stosowanie wielokrotnie negują osoby zmuszone do spłat kredytów w wysokościach o których w momencie zawierania kontraktu z bankiem nie miały bladego pojęcia. W praktyce części polskich sądów do czasu ogłoszenia wyroku TSUE dopuszczała stosowanie form zamiennych w miejsce klauzul przeliczeniowych, indeksacyjnych  np. średnim kursem waluty NBP .

W kontekście wyroku TSUE należy jednak zaznaczyć, że jednocześnie dla sędziów orzekających w tej sprawie fakt wykazania abuzywności poszczególnych klauzul w umowie o kredyt indeksowany do CHF nie jest to powodem, aby całkowicie unieważnić umowę między bankami a klientami.

Według linii interpretacyjnych prezentowanych przez sądy orzekające w sprawach analogicznych, na szczególną uwagę zasługuje obecnie przeważający sposób rozwiązywania problemu bytu i formy umowy kredytowej  niejako z pominięciem klauzul abuzywnych, o  czym poniżej.

Zdaniem  wielu praktyków kredyty takie są złotówkowe, a więc powinny być spłacane w walucie polskiej. Problem pojawia się w momencie wskazania i uwzględnienia należnego na rzecz banku oprocentowania z tytułu udzielenia kredytu.

Mimo braku jednoznacznego stanowiska w kwestii oprocentowana kredytu po stwierdzeniu abuzywności klauzul, w praktyce dają się wyszczególnić dwa nurty, stanowiska, wedle których powinno się wobec pożyczek we frankach zastosować albo

1. przeliczenie oprocentowania w oparciu o stawkę LIBOR dla franka, niższą niż dla złotego, która jest obecnie ujemna (w przeciwieństwie do WIBOR-u, według którego naliczane są kredyty w polskim złotym),
2. albo w ogóle nie oprocentowywać. 

W kontekście rozstrzygnięcia wydanego przez TSUE wskazać należy, że Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że kredyt indeksowany do franka państwa Dziubaków może być zamieniony na złotowy z pozostawieniem frankowej stopy procentowej (LIBOR).

Takie rozwiązanie tej kwestii obiektywnie uznać należy za stosunkowo przychylne frankowiczom, gdyż oznacza, że są oni pozbawieni ryzyka walutowego, mają nadto w łączącym ich z bankiem stosunku, bardzo atrakcyjne oprocentowanie.

Podkreślić jednak trzeba następujące elementy związane z szeroko komentowanym orzeczeniem TSUE, a to:

Wyrok TSUE odnosi się do zapisów widniejących w tzw. kredytach indeksowanych, a więc jednego  z trzech form, rodzajów kredytów walutowych tak bardzo popularnych na polskim rynku.

• Kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego (CHF) oznacza, że waluta szwajcarska (choć technicznie można dokonywać indeksacji w oparciu o również i inne waluty państwa obcych) jest w nim traktowana jako przelicznik kolejnych rat kredytu. We wskazanej formie umowy kredytowej wartość kredytu w umowie określana, podawana jest jako kwota w złotych polskich PLN, a w dalszej części umowy wskazywane są zapisy odnośnie samego mechanizmu indeksacji poszczególnych rat.

Pozostałe popularne rodzaje, formy umów kredytowych to umowy przewidujące:

• kredyty denominowane we franku (CHF), dla uproszczenia wystarczy rozróżnienie z rodzajem wcześniej opisanym, że w umowie widnieje kwota udzielonego kredytu we franku szwajcarskim (CHF), ale raty spłacane są w złotym po kursie CHF,
• kredyty frankowe (właściwie tylko ten rodzaj należałoby uznać za faktycznie frankowe) ponieważ w umowie kwota udzielonego kredytu wskazana jest we frankach (CHF)  i klient zobowiązany jest spłacać raty również w walucie CHF).

Powyższe rozróżnienie ma pierwszorzędne znaczenie przy dokonywaniu analizy ewentualnych roszczeń konsumenta wobec banku, choćby dlatego warto dokonać jej przy pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Konkludując, Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje wprost, że z umów kredytowych (indeksowanych) należy usunąć wszystkie niedozwolone zapisy (klauzule abuzywne dotyczące przeliczania walut), a usuniętych fragmentów nie wolno zastępować.

Umowa w pozostałej postaci ma pozostać bez zmian. W rezultacie kredyty (po usunięciu klauzul przeliczeniowych) stałyby się złotowe, ale z bardzo niskim oprocentowaniem (LIBOR). Równocześnie jednak TSUE zaznaczył, że jeśli po usunięciu niedozwolonych klauzul umowa będzie niezgodna z prawem krajowym, należy ją unieważnić.  

Analizując tezy orzeczenia Trybunału można wysnuć wniosek, że domyślnym rozwiązaniem spraw klientów banków tzw. frankowiczów powinno być unieważnienie umowy (w całości). TSUE daje jednak kredytobiorcom pewien bezpiecznik w postaci prawa do utrzymania umowy bez klauzul niedozwolonych w zależności od ich woli i interesu.

Odpowiadając na pytania stawiane w tytule artykułu należy stwierdzić, że wyrok TSUE nie oznacza, że wszystkie frankowe kredyty automatycznie zostaną przewalutowane na polskie złotówki, czy też unieważnione. W dalszym ciągu trzeba walczyć w sądzie o swoje prawa, wykazując, że umowa kredytowa zawiera niedozwolone klauzule walutowe, a bank nadużył swojej pozycji i tym samym kształtował katalog wzajemnych praw i obowiązków objętych umową w sposób krzywdzący i zwyczajnie niesprawiedliwy wobec konsumentów- klientów banku.

Jeśli czytelniku stałeś się ofiarą szeroko rozumianego środowiska bankowego i zadajesz sobie pytanie, czy warto coś z tym dalej zrobić, to pomimo pewnych ryzyk interpretacyjnych dotyczących wybranego zagadnienia, pomimo konieczności prowadzenia sprawy przed niezawisłym sądem, pomimo nierzadko bezrefleksyjnego  stanowiska banku, w jednolitej opinii prawników kancelarii odpowiedź jawi się jako prosta i oczywista .